Καλώς ήρθατε στον ιστοχώρο μας! Σύντομα θα ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του...

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΗΛΕΩΝ ΠΗΓΩΝ
 
Αρχική Σελίδα
Ο Τόπος μου
Εκπ/κό Υλικό
Φωτ/κό Υλικό
Συνδέσεις
Επικοινωνία

 
Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο

 

 

ΠΗΓΕΣ ΑΡΤΑΣ

ΟΙΚΙΣΜΟΙ

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
1) Πηγές (Βρεστενίτσα) Σέλτσο
2) Αηδονιά (Κονάτσια)
3) Ιτέα (Τσερκούβιανα)
4) Κασιανός (Κασιανού)
5) Μηλιές (Γρέβια)
6) Άγιος Βασίλειος
7) Άγιος Νικόλαος
8) Παλαιομύλια
9) Χουτιανά (Χοδιανά)
10) Δίλοφο (Γλύνικα)

Σύμφωνα με τη διάρθρωση του οργανογράμματος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Άρτας, οι Πηγές είναι Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Τετραφυλίας του Νομού Άρτας και αποτελείται από δέκα (10) οικισμούς:

1. Πηγές. Οικισμός και έδρα του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών σε υψόμετρο 840 μέτρων, στις νοτιοανατολικές πλαγιές του όρους Κοκκινόλακκου. Από το 1833 έως το 1907 ήταν έδρα του Δήμου Τετραφυλίας, ο οποίος περιλάμβανε 8 χωριά (Βρεστενίτσα, Μηλιανά, Σουμερού, Μπότση, Καταβόθρα, Βρατσίστα, Σεκλίστα, Μουσιούντα). Το 1940 είχε 410 κατοίκους, το 1951 είχε 249, το 1961 είχε 273, το 1971 έμεινε με 203, το 1981 μειώθηκαν στους 163, το 1991 απογράφηκαν 153 κάτοικοι ενώ το 2001 είχε 214 κατοίκους. Το χωριό έγινε γνωστό από τη μάχη του Σέλτσου, από τη γέφυρα Κοράκου, έργο του Αγίου Βησσαρίωνα, και τη γέφυρα Κουτσοκαμάρας, έργο της Οσίας Θεοδώρας (κατ' άλλους έργο των Ρωμαίων)..

Το όνομα Πηγές οφείλεται στο μεγάλο αριθμό των πηγών που βρίσκονται διασκορπισμένες σε όλη την ευρύτερη περιοχή. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Βρεστενίτσα. Σύμφωνα με το Γερμανό ιστορικό Max Wasmer το τοπωνύμιο θεωρείται σλαβικό και σημαίνει φτελότοπος. Τόσο το σλαβικό όνομα όσο και η ύπαρξη του το 16ο αιώνα υποδεικνύει ότι πρόκειται για μεσαιωνικό συνοικισμό. Ιστορικά είναι συνδεδεμένο με τις μάχες των Σουλιωτών το 1804 στο Σέλτσο, με τις μάχες του 1866 και 1878 ενάντια στους Τούρκους για την απελευθέρωση, και με την ανατίναξη της γέφυρας Κοράκου το 1949 κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου.

 

2. Αηδονιά. Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών στα όρια με το νομό Καρδίτσας σε υψόμετρο 600 μέτρων. Το 1940 απογράφηκαν 164 κάτοικοι, το 1951 είχε 169 κατοίκους, το 1961 εμφανίζεται με 200 κατοίκους, το 1971 είχε 158, το 1981 μειώθηκαν στους 113, και το 1991 απογράφηκαν 131 κάτοικοι. Στην απογραφή του 2001, τέλος, είχε 107 κατοίκους.

Το όνομα του το πήρε το 1981 κατά τη μετονομασία των οικισμών και σημαίνει περιοχή με αηδόνια, ενώ πριν το 1981 ονομαζόταν Κονάτσια, ένα όνομα σλαβικής προέλευσης (Κονάτσκι) που σημαίνει διοικητήριο, προφανώς από κάποια υπηρεσία που διοικούσε τη φρουρά της γέφυρας Κοράκου.

 

3. Ιτέα. Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών στις ανατολικές πλαγιές του όρους Κοκκινόλακκου σε υψόμετρο 440(;) μέτρα. Από το 1940 έως το 1950 δεν αναφέρεται ως οικισμός, ενώ το 1961 καταγράφηκε ως νέος αυτοτελής οικισμός όπου απογράφηκαν 78 κάτοικοι. Το 1971 είχε 96 κατοίκους, το 1981 είχε 60, το 1991 απογράφηκαν επίσης 60 κάτοικοι, ενώ το 2001 αυξήθηκαν στους 70.

Το όνομα Ιτέα το πήρε το 1981 με τη μετονομασία των οικισμών και το οφείλει στο δέντρο της ιτιάς που υπάρχει στην περιοχή. Μέχρι τότε ονομαζόταν Τσερκούβιανα, ένα τοπονύμιο που κατά τον καθηγητή Βάσμερ είναι αρχαιοβουλγαρικό και σημαίνει εκκλησιαστικός τόπος, προφανώς λόγω των πολλών εκκλησιών που υπήρχαν στην περιοχή, όπως ο Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου ο οποίος διασώζεται, η εκκλησία του Αγίου Βασιλείου που παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά του Αχελώου, η εκκλησία του Αγίου Νικολάου της οποίας σώζονται ερείπια, κ.ά.

 

4. Κασιανός. Ο οικισμός Κασσιανός βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Κοκκινόλακκου σε υψόμετρο 1.200 μέτρα. Από το 1940 έως το 1971 δεν αναφέρεται ως αυτοτελής οικισμός. Το 1981 απογράφηκαν 21 κάτοικοι, το 1991 είχε 26 κατοίκους και το 2001 είχε 20 κατοίκους.

Σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή, οφείλει το όνομά του σε κάποιο Ρωμαίο στρατηγό Κασσιανό, ο οποίος σε μία περιοδεία του, προερχόμενος από τη Ρώμη, στρατοπέδευσε με τη λεγεώνα του στην περιοχή αυτή (που ήταν μεγάλο οροπέδιο και στη συνέχεια ένα μεγάλο μέρος του από καθίζηση αποκόπηκε) και αφού αναπαύθηκε για ένα χρονικό διάστημα, συνέχισε προς την Ασία, διερχόμενος μάλιστα από τη γέφυρα της Κουτσοκαμάρας. Αργότερα ο Ρωμαίος αυτός στρατηγός, εγκατέλειψε το στρατιωτικό βίο και έγινε Άγιος. Εορτάζει δε στις 29 Φεβρουαρίου, ενώ κατά τους μη δίσεκτους χρόνους στις 28 Φεβρουαρίου.

 

5. Μηλιές. Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών, σε υψόμετρο 560 μέτρα. Το 1940 είχε 222 κατοίκους, το 1951 είχε 240, το 1961 είχε 293, ενώ το 1971 συνενώθηκε με τον οικισμό Γλύνικα οπότε και απογράφηκαν 519 κάτοικοι. Το 1981 είχε 375 κατοίκους, οι οποίοι το 1991 μειώθηκαν σε 168. Τέλος, το 2001 τα Γλύνικα διαχωρίστηκαν και πάλι σε αυτόνομο οικισμό, αλλά ο πληθυσμός των Μηλέων αυξήθηκε σε 263 κατοίκους.

Το όνομα του το πήρε το 1982 και το οφείλει στις πολλές μηλιές που καλλιεργήθηκαν συστηματικά και σε μεγάλη έκταση στην περιοχή, ενώ μέχρι τότε ονομαζόταν Γρέβια, ένα όνομα που οφείλεται στο επώνυμο πολλών οικογενειών που εγκαταστάθηκαν παλιότερα στο μέρος αυτό.

 

6. Άγιος Βασίλειος. Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών, κοντά στα όρια με το νομό Καρδίτσας, εφαπτόμενος στις όχθες του Αχελώου σε υψόμετρο 500 μέτρων. Το 1940 είχε 134 κατοίκους, το 1951 είχε 105, το 1961 απογράφηκαν 65, το 1971 είχε 61 κατοίκους, το 1981 είχε 46, το 1991 απογράφηκαν 41 κάτοικοι και το 2001 48.

Ανάμεσα στον οικισμό Άγιο Βασίλειο και το Μεσόπυργο τοποθετείται η αρχαία πόλη Τετραφυλλία στην οποία κατά τον Ρωμαίο ιστορικό Τίτο Λίβιο υπήρχε η περιουσία του βασιλιά των Αθαμάνων Αμύνανδρου. Επίσης στην περιοχή υπάρχει η λαξεμένη πέτρα που λέγεται «πέτρινο σκαφίδι», η οποία πιθανότατα ήταν σαρκοφάγος. Οφείλει το όνομα του στην εκκλησία του Αγίου Βασιλείου που υπήρχε στην κοιλάδα της περιοχής και παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά του ποταμού Αχελώου.

 

7. Άγιος Νικόλαος. Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Κοκκινόλακκου σε υψόμετρο 810 μέτρα. Το 1940 είχε 165 κατοίκους, το 1951 είχε 177, το 1961 απογράφηκαν 170 κάτοικοι, το 1971 είχε 177, το 1981 είχε 132 και το 1991 μειώθηκαν στους 96. Στην απογραφή του 2001 είχε 146 κατοίκους.

Οφείλει το όνομα του στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου που κτίστηκε το 1950 στο κέντρο του οικισμού. Ενώ το παλιό του όνομα Στουρνάρι το πήρε από το είδος του πετρώματος που έχει η περιοχή. Το στουρνάρι είναι η λαϊκή ονομασία του πυρόλιθου, ένα είδος χαλαζία που έχει την ιδιότητα να παράγει σπίθες στην τριβή του με το χάλυβα.

 

8. Παλαιομύλια. Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών στις νότιες πλαγιές του Κοκκινόλακκου σε υψόμετρο 890 μέτρα. Το 1940 είχε 134 κατοίκους, το 1951 είχε 105, το 1961 μειώθηκαν στους 65, το 1971 είχε 61, το 1981 απογράφηκαν 46 κάτοικοι, το 1991 34, ενώ το 2001 είχε 46.

Το όνομα του οφείλεται στην ύπαρξη πολλών παλαιών μύλων (νερόμυλων) που λειτουργούσαν στην περιοχή με τα νερά του χειμάρρου της Γκούρας κι από τους οποίους σήμερα υπάρχει και υπολειτουργεί μόνο ένας.

 

9. Χουτιανά. Οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγών σε υψόμετρο 940 μέτρα. Το 1940 είχε 171 κατοίκους, το 1951 δεν αναφέρεται, το 1961 είχε 47, το 1971 είχε 37, το 1981 απογράφηκαν 28 κάτοικοι, και το 1991 είχε 19 κατοίκους. Τέλος, στην τελευταία απογραφή του 2001 καταγράφηκαν 132 κάτοικοι.

Η προέλευση του ονόματος είναι απροσδιόριστη. Πάντως σε ορισμένα παλιά βιβλία αναφέρεται ως Χωδιανά και σε μερικούς παλιούς χάρτες ως Χοδιανά. Μια πιθανή ερμηνεία, όμως ατεκμηρίωτη, είναι να προέρχεται από τη λέξη χους, που σημαίνει συσσωρευμένο χώμα, ανάχωμα, γήλοφος. Μια άλλη εκδοχή είναι να πήρε το όνομά του από τον Καπετάν Χούτα ο οποίος τον χρησιμοποιούσε με τα παληκάρια του ως χώρο ανάπαυλας και ξεκούρασης (λημέρι) στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

 

10. Δίλοφο (Γλύνικα). Το 1951 καταγράφηκαν ως δέκατος οικισμός των Πηγών τα Γλύνικα με 203 κατοίκους, ενώ το 1961 με 226 κατοίκους. Στη συνέχεια ενσωματώθηκε με τη Γρέβια για να εμφανιστεί και πάλι ως αυτοτελής οικισμός το 1991 με το όνομα Δίλοφο και 85 κατοίκους, ενώ στην απογραφή του 2001 είχε πληθυσμό 132 κατοίκους.

Το νέο όνομα Δίλοφο οφείλεται σε δυο χαρακτηριστικούς λόφους που υπάρχουν στην περιοχή, ενώ το παλιό Γλύνικα οφείλεται στη γλίνα που υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού, μια αργιλική γλοιώδης και κολλώδης ουσία, η οποία παλιότερα χρησιμοποιούταν και ως επίχρισμα των εσωτερικών επιφανειών των οικιών.

 

Με την ευκαιρία της ανάλυσης της ονοματολογίας να αναφερθεί ότι η Μονή Σέλτσου πήρε το όνομά της από τον Τούρκο Αχμέτ Σέλτσος ο οποίος επί Τουρκοκρατίας ήταν κάτοικος της Βρεστενίτσας και ιδιοκτήτης της ευρύτερης περιοχής του μοναστηριού. Όταν οι κτήτορες της μονής μετά από όραμα που είδαν ότι πρέπει να κτίσουν το ναό ζήτησαν την άδεια από τον ιδιοκτήτη, εκείνος όχι μόνο δεν πήρε χρήματα για να παραχωρήσει τον τόπο, αλλά βοήθησε κιόλας να πάρουν άδεια για να το κτίσουν από το βεζύρη των Γιαννίνων. Πάντως από την πλειάδα των σλαβικών τοπωνυμίων τόσο στο χωριό μας (Βρεστενίτσα, Κονάτσια, Τσερκούβιανα, Λαγκοβίστα, Σκλάκοβα, Κρι) όσο και στην ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας του Αχελώου (Σεκλίστα, Βρατσίστα, Ραχοβίτσα, Μπουκουβίτσα, Μπελτσίστα, Ντούγλιστα, Κνίσοβο, Λιάσκοβο, Χωρίγκοβο κ.α.) συμπεραίνεται ότι η περιοχή μας έχει κατοικηθεί από σλαβικά φύλα όταν αυτά κατά την κάθοδο τους από τις σλαβικές χώρες το 10ο αιώνα διασκορπίστηκαν στη Βαλκανική Χερσόνησο.

 

 

     

                                                                                                              Copyright  Κώστας Η. Γώγος  2006